KEIZERSYSTEEM

Inmiddels ben ik al weer enige tijd lid van Damvereniging van Stigt Thans en wedstrijdleider. Om de laatste taak naar behoren uit te oefenen, ben ik geruime tijd op zoek naar een systeem, dat bevredigender is dan hetgeen ik aantrof bij mijn aantreden. Een systeem moet enerzijds de sterkste speler een reële kans bieden bovenaan te eindigen, anderzijds het clubbezoek stimuleren.

Bij het bijhouden van de stand maak ik al geruime tijd gebruik van het programma toernooimanager van Jan Masselink. Hij ondersteund daarin diverse systemen, zoals Zwitsers, Moyenne, Keizer, Elo en rond toernooi. In de afgelopen jaren hebben we de standen met meerdere systemen bijgehouden om te kijken of andere systemen bevredigender zijn. Gebleken is, dat het Keizersysteem beter voldoet.

Elke toernooivorm biedt de mogelijkheid allerlei parameters in te stellen. Boven staan de parameters, die op het ogenblik gebruikt worden. Het keizersysteem is gebaseerd op het verstrekken van beloningen op basis van de ranglijstpositie van de tegenstander. De waarde van deze positie staat in de voorlaatste kolom bovenaan. Bij winst krijg je 100% van de punten van je tegenstander. Bij remise 50% en bij niet opkomen 33% van je eigen punten.  Wanneer je deze regel toepast op bovenstaande staatje, dan valt op dat dit niet helemaal klopt. Kennelijk zit er nog wat extra kunstjes in.

Links staan nog wat parameters. De afloopfactor en de punten van nummer een bepalen de ranglijstwaarde in de voorlaatste kolom. Door deze parameters te veranderen kun je de gevoeligheid van het systeem veranderen. Aantal keren rekenen bepaald in welke mate voorgaande uitslagen opnieuw doorgerekend worden. Vroeger met de hand was dat een crime. Tegenwoordig doet de computer het in een fractie van een seconde. De beloning in wedstrijdpunten links onderaan heeft naar mijn weten geen enkele invloed op de ranglijst. Misschien kun je iets doen met plus remises (?)

Hier nog wat belangrijke schermen van het programma. Boven het invoerscherm voor uitslagen. Nog niet bestaande spelers kunnen toegevoegd worden met de knop 'Spelers'. Met 'Nieuw' worden nieuwe partijen toegevoegd. Onder staat het hoofdscherm van Toernooimanager. In elk bestand kunnen zoveel competities worden bijgehouden als je wilt. Je kunt alternatieven ranglijsten makens kopiëren, wissen, etc. Voorts kan het programma roosters maken (Zwitsers).

Elk systeem heeft zijn voor en nadelen. Het voorheen gebruikte systeem had m.i. een aantal belangrijke nadelen, doordat het op geen enkele wijze rekening hield met de sterkte van de tegenstanders. Degene, die vaak kwam en voldoende partijen won, kwam boven drijven door louter optellen van de punten. Om een beetje een serieuze ranglijst in stand te houden, was ik gedwongen spelers van ongelijke kracht regelmatig tegen elkaar te zetten. Een keertje een sterkere tegenstander is wel aardig, maar om een altijd aanwezige speler op de hem toekomende plaats op de ranglijst te houden was ik gedwongen hem meer dan 1/3 van de partijen tegen te sterke tegenstanders te zetten. 

Een alternatief is het moyennesysteem. Dat systeem deelt voor het samenstellen van de ranglijst het aantal partijen door de punten. Iemand, die onverwachts goed gescoord heeft, zal echter geneigd zijn om thuis te blijven, teneinde niet te zakken op de ranglijst. Ook zal hij geneigd zijn 'sterke' tegenstanders zonder opgaaf van redenen te weigeren. Je kunt het systeem iets verbeteren door gebruik te maken van het gemiddelde van de tegenstander. Wanneer je voor de bepaling van de ranglijst tweemaal het gemiddelde van de tegenstander en eenmaal dat van de spelers zelf gebruikt, dan ben je sommige van de nadelige effecten kwijt. Toch stimuleert het niet tot regelmatige opkomst.

Het Keizersysteem is theoretisch gezien het fraaiste systeem en is uitgevonden door een ijverige schaakwedstrijdleider, die bestaande systemen onbevredigend vond. Via aanpassen van parameters kun je de eigenschappen van het systeem heel nauwkeurig beïnvloeden. De beloning bij niet opkomen is een sterk punt. Vroeger echter kreeg iemand, die wel opkwam, maar niet kon spelen door oneven aantal spelers 66%.

Deze beloning was op een bepaald moment zo populair, dat sommige altijd aanwezige mensen nauwelijks meer bereid waren om te spelen. De huidige beloning van 33% is een compromis. Het zorgt ervoor, dat iemand die niet altijd kan niet te ver achter raakt. Echter de beloning is natuurlijk wel aanzienlijk minder, dan voor gewoon aanwezig zijn en remise spelen of winnen. Aanwezig zijn en spelen is in Keizersysteem voordelig zonder dat een veelspeler, die nooit op vakantie gaat, zoals voorheen het toernooi al in de zomer beslissen kan.

Frits Luteijn, juli 2004