Scanners
Luteijn Automatisering
(KvK: 60276037, BtwNr: NL062594862B01)
Artikelen over beeldbewerking
Beeldbewerking, Fotobewerking, Recorders, Videobewerking
Veel mensen hebben een grote verzameling foto's, gemaakt over een langere periode tijdens vakantie en werk. Vaak al jaren dromen ze ervan om hun herinneringen beter toegankelijk te maken. Een stapeltje foto's in een doos, een fotoalbum of een diavoorstelling zijn beruchte methoden om kennissen en familieleden te teisteren. Tegenwoordig beschikken we over de computer. Op simpele wijze kunnen grote aantallen foto's in trumbnails op het scherm gezet worden en kunnen de foto's, die nieuwsgierigheid opwekken schermvullend vergroot worden. Daartoe is het nodig om de foto's te digitaliseren. Allerlei programma's en hulpmiddelen bestaan om het materiaal zo goed mogelijk tot zijn recht te laten komen. Fotobewerking is de laatste tijd minder werk geworden en voor ieder toegankelijk geworden. Een digitale foto is direct klaar voor gebruik. Bij analoge foto's is een scanner onmisbaar. Het meest algemeen zijn de platte scanners, die gewone afdrukken omzetten naar bestanden.
Betere resultaten kun je behalen met een negatieven scanner. Deze scanners zijn geschikt voor elk 'kleinbeeld' formaat. Dia's, zwart/wit en negatief film kunnen tot op hun laatste pixel uitgebeend worden. Via foto bewerkingsapparatuur kunnen onderbelichting, onscherpte, krasjes, etc. weggewerkt worden. Zelf beschikte ik over ruim 5000 negatieven. Alles is inmiddels door de scanner gehaald. Sommigen zelfs tweemaal via twee verschillende scanners. De regel dat waar niet is, de koning zijn recht verliest, blijft echter van kracht. Als het oorspronkelijke fototoestel er niet in slaagde het beeld adequaat, scherp en goed belicht op te slaan, dan is iedere inspanning om het o zo unieke fotomateriaal een nieuw leven in te blazen tot mislukken gedoemd. Onderstaande zwart/wit foto is ruim 30 jaar geleden gemaakt. Het is een van de weinig foto's, die nog een beetje mee kunnen. De scanner slaagde erin foto's, waar zelfs de ontwikkelcentrale niets van wist te maken tot een beeltenis te transformeren. Maar nog steeds geldt, dat wat er niet is...
Tijdens vakanties zijn er duizenden foto's gemaakt. Sommige volstrekt uniek, romantisch en onreproduceerbaar. Maar steeds vaker komen we tot de conclusie, dat nog een keertje gaan en alles overdoen een beter optie is, dan wanhopig oppoetsen van wazige beelden. Onder een foto van een paleis uit India. Die reis was fotografisch gezien een unieke ervaring, maar moeizaam. We waren er midden in de winter. De zon kwam op om zes uur en ging onder om zes uur. Veelal waren we de hele dag onderweg van de ene plaats naar de andere, over wegen die niet anders betiteld konden worden, dan als zandpaden in een rammelende bus zonder airco. s' Morgens vroor het, s' middags was het 25 graden. Altijd kwamen we net aan in de volgende stad als de zon op het punt stond om onder te gaan. We hadden een automatisch cameraatje met dia's. Alles was onscherp en onderbelicht. De foto helemaal bovenaan is een recente foto van een winkeltje op de Ramblas in Barcelona. Nog steeds analoog, maar inderdaad aanmerkelijk beter dan de eerste foto's van Barcelona 25 jaar geleden.
De kunst is om bij het scannen een zo hoog mogelijk resolutie te kiezen. De negatieven scanner van Nikon heeft een vaste resolutie. Elke foto wordt ongeveer 5 Mb in JPEG. Bij de platte scanner streef ik naar 1 Mb per foto. De digitale camera komt in de hoogste resolutie op ongeveer 2 Mb per foto. Het bewerken van de foto doe ik tegenwoordig ook op de hoogste resolutie. Daarvoor heb je wel een stevige computer nodig of batchbewerking van Paint Shop Pro. Anders duurt het eindeloos. Het resultaat kan gebruikt worden voor afdrukken. Zelf verklein ik de foto's tot 200 á 300 Kb, zodat ze schermvullend op mijn beeldscherm verschijnen en niet teveel ruimte op de schijf in beslag nemen. Het eerst bewerken en daarna verkleinen heeft het voordeel, dat tijdens het verkleinen allerlei fouten in de foto weggedrukt worden. Dat is vooral van groot belang bij analoge foto's. Ook hebben de verschillende filters de neiging de foto enigszins te vervormen. Met vijftig procent verkleinen ben je deze weer grotendeels kwijt en heb je een briljante foto.
Het is de vraag of het zinvol is om veel tijd en geld te stoppen in het redden van historische fotoverzamelingen. Indien mogelijk is een tweede bezoek met een modernere camera een betere optie. Ook het aanschaffen van een negatievenscanner is niet altijd zinvol. Goedkopere platte scanners, die gewone afdrukken van de ontwikkelcentrale digitaliseren, zijn een zinnig alternatief. De computer van de ontwikkelcentrale levert eigenlijk fantastische prestaties. Matig fotomateriaal en matig ontwikkelen leidt dank zij gebruik van uitzonderlijke goede filters tot fraaie resultaten. Het is niet eenvoudig daar met een negatieven scanner en foto bewerkingsapparatuur overheen te komen. Het belangrijkste bezwaar van een goede negatieven scanner is, dat je werkelijk alles ziet. Elk krasje en oneffenheidje zie je. Direct na het scannen heb je veel resolutie, maar zijn de kleuren dof en laat de belichting veel te wensen over. Een groot aantal krachtige filters moeten er overheen om het resultaat van de ontwikkelcentrale te overtreffen. Die kosten weer resolutie en brille. Altijd kost het zeeën van tijd en aandacht.
Negatieven scanners zijn er in soorten en maten. Onder de 300 euro is er niets te krijgen. Een platte scanner kost tegenwoordig zelden meer dan 50 euro. We begonnen met een Oost Duitse scanner uit Jena van 666 gulden. De resultaten vielen niet tegen. Maar de bijgeleverde software was een crime. Je kon zowel dia's als strips met negatieven verwerken. Op een gegeven moment wilden de strips niet meer. Je was gedwongen de negatieven stuk te knippen en via diaraampjes door het apparaat te halen. Daarna een apparaat gekocht, dat ruim tweemaal zo duur was. Inderdaad bleek het mogelijk enorme progressie te boeken, maar je zag werkelijk alles. Gaandeweg bleek, dat de normale ontwikkelcentrales kennelijk net zolang doorgaan met hun ontwikkelbaden, dat elke negatief overdekt is met vlekjes en krasjes. Matige scanners of krachtige filters verbergen deze onvolkomenheden. Maar met een goede negatieven scanner blijf je zitten met slagveld. Vooral de foto's van Thailand moesten langdurig zwaar bewerkt worden om toonbaar te worden. Overgestapt op professioneel ontwikkelen werd het resultaat beter en het werk minder. Maar nog steeds bleef het resultaat teleurstellend...